Iedereen gebruikt het woord ‘waarde’ wel eens. ‘Wat is de waarde van die tas?’ en ‘Hoe waardevol is de natuur?’ zijn beide vragen waarin het woord waarde wordt gebruik. Toch gaat het bij het eerste voorbeeld duidelijk over de hoeveel geld dat is betaald voor het product, terwijl het tweede voorbeeld helemaal niks met geld te maken heeft. In dit blog ga ik in het kort verschillende perspectieven belichten op de betekenis van het woord ‘waarde’. Na het lezen zul jij een hele nieuwe betekenis hebben van waarde!
Wat is waarde: Economisch
In de economie verwijst 'waarde' vaak naar de monetaire waarde van goederen en diensten. Economische waarde wordt dan ook van gekenmerkt door geld, het eerste waar veel aan denken bij het woord waarde. Zo heb je binnen de economie een marktwaarde, een inruilwaarde, een gebruikswaarde of een arbeidswaarde. Toch hebben een hoop dingen buiten de economie waarde. Je familie, een lief gebaar, de natuur of het behalen van doelen zijn voor velen allemaal veel waard. Hierom is het belangrijk verder te kijken dan economische waarde, omdat we anders zomaar de waarde van veel andere dingen in de wereld kunnen vergeten.
Wat is waarde: Filosofisch
Veel grote filosofen hebben uitgebreid geschreven over de betekenis van waarde. Filosoof Friedrich Nietzsche staat bekend om zijn diepgaande werken op onder andere de betekenis van waarde. Nietzsche zijn waarde was alleen zeker niet financieel; hij zag waarde als iets dat voortdurend moet worden herzien en vernieuwd. Hij was kritisch over de traditionele waarden van zijn tijd, vooral de christelijke moraal, omdat hij vond dat deze mensen zwakker maakten. Nietzsche pleitte voor een "herwaardering van alle waarden," waarbij individuen hun eigen waarden creëren in plaats van te vertrouwen op oude en opgelegde normen. Hedendaags kunnen wij bij deze oude en opgelegde normen denken aan ons kapitalistische systeem, dat ondanks de waarde die wij het toekennen langzaam meer kwaad dan goed lijkt te doen.
Toch is alleen Nietzsche zijn filosofie niet genoeg voor een volledig beeld van waarde. Hij gaat namelijk vooral in op ethische en morele waarde. Volgens onderzoeken blijken veel van onze waarden te stammen uit onze cultuur. Het is dus waardevol hier in te duiken, want wat voor soort waarden zijn dit?
Wat is waarde: Cultureel
Waarden die generaties lang worden doorgegeven binnen een gemeenschap, zoals respect voor ouderen of gastvrijheid, noemen wij culturele waarde. Volgens onderzoek heeft culturele waarde vaak de grootste invloed op de manier waarop wij de wereld zien, en beïnvloed het onze keuzes, gedrag en veel meer. Daarnaast heeft culturele waarde ook een esthetisch aspect: waarden die worden toegekend aan de schoonheid of artistieke betekenis van kunst, muziek of bijvoorbeeld literatuur komen uit cultuur. Waarden kunnen dan ook enorm verschillen per persoon, afhankelijk van zijn of haar cultuur.
Hoewel culturele waarde een grote invloed heeft op zowel onze keuzes als vrijwel ons gehele sociale leven, mist er een fundamentele waarde die de andere soorten waarden mogelijk maakt. Tijd om deze onder de loep te nemen.
Wat is waarde: Ecologisch
Ecologische waarde is een stuk dieper dan je zou denken. ‘Natuurlijk zijn dieren en de natuur belangrijk, maar die zijn niet belangrijker dan mensen’. Dit is een veelal gedeelde gedachte wanneer iemand bedenkt wat waarde voor hem betekend, en wat voor hem of haar het meest waardevol is. Laat mij het tegendeel bewijzen. Zonder onze ecologie is leven op aarde namelijk niet mogelijk. Het probleem in een groot deel van de wereld is dan ook dat er weinig tot geen waarde meer wordt gehecht aan ecologie, terwijl dit best eens de belangrijkste waarde voor elk mens kan zijn. Zonder ecologie is de aarde niet leefbaar, zonder voedsel, zonder grondstoffen, gevaarlijke temperaturen, en nog veel meer negatieve gevolgen. Ecologie kan ook wel worden gezien als het fundament waarop wij met zijn allen leven.
Het concept 'waarde' is complex, met verschillende betekenissen afhankelijk van de context. Of we nu kijken naar economische transacties, ethische normen, culturele tradities, persoonlijke overtuigingen of onze ecologie, het begrip waarde speelt een cruciale rol in hoe we de wereld begrijpen en ermee omgaan. Hierom is het belangrijk dat ook jij bedenkt wat echt waardevol is voor jou, of wat misschien wel wat meer aandacht mag gebruiken.
Meer verdiepen in ecologische waarde? Kijk dan verder op onze website!
Bronvermelding
Backhouse, R. E., & Medema, S. G. (2009). Retrospectives: on the definition of Economics. the Journal of Economic Perspectives/the Journal of Economic Perspectives, 23(1), 221–233. https://doi.org/10.1257/jep.23.1.221
Nietzsche, F. (1974). Thus spoke Zarathustra. Penguin UK.
Reuten, G. (2010). Karl Marx en Het Kapitaal: Een spiegel waar we liever niet in kijken. Het Kapitaal. https://pure.uva.nl/ws/files/48441958/2010_Reuten_Het_Kapitaal_FD_1_mei_2010_FD_opm.pdf
Triandis, H. C. (2002). Subjective culture. Online Readings in Psychology and Culture, 2(2). https://doi.org/10.9707/2307-0919.1021
Van Hattum, T., & De Rooij, B. (2022). Een toekomstbestendig Nederland in 2120 : Water en bodem als fundament. https://library.wur.nl/WebQuery/wurpubs/629580